De positie van Hennis werd onhoudbaar na de publicatie van het OVV-onderzoek naar het dodelijke ongeval, waarbij de militairen Henry Hoving (29) en Kevin Roggeveld (24) in Mali om het leven kwamen en een derde militair zwaargewond raakte.

De raad stelt in het onderzoek dat Defensie ernstig tekort is geschoten in de zorg voor de veiligheid van de uitgezonden militairen. De mortiergranaten waren onveilig en de medische voorzieningen waren onvoldoende, zo concludeerde de OVV.

 Hennis: ‘Wist donderdag al dat dit mijn laatste debat zou worden’

Middendorp volgt Hennis

Maandag werd in een gesprek tussen de OVV en de Tweede Kamer door OVV-vicevoorzitter Erwin Muller al gesteld dat “de totale ambtelijke en politieke top” verantwoordelijk is voor het dodelijk ongeluk.

Generaal Middendorp, de hoogste militair van de krijgsmacht, volgt minister Hennis in het aftreden. Hij zou deze week sowieso afscheid nemen en donderdag worden opgevolgd door viceadmiraal Rob Bauer, maar hij treedt dus net als Hennis vroegtijdig uit zijn functie.

Volgens Middendorp blijkt uit het onderzoek dat hij als hoogste baas nalatig is geweest en dat is voor hem onverteerbaar.

“Dat raakt mij heel diep”, zei Middendorp, die erkent dat er fouten zijn gemaakt. Hij voegde daar aan toe dat hij niemand bij Defensie ook maar enig risico zou laten lopen. De veiligheid van zijn mensen heeft altijd voorop gestaan, zo stelde hij.

Om op deze manier te vertrekken, doet Middendorp naar eigen zeggen “vreselijk veel pijn”. Maar, zo zei hij, “de pijn staat in schril contrast met het verlies van de twee militairen en de verwondingen van de derde betrokken militair.”

 Opgestapte Middendorp: ‘Over integriteit Commandant mag geen twijfel zijn’

‘Knullig’

Hennis wurmde zichzelf in de dagen voorafgaand aan het debat van dinsdag in een onhoudbare positie door na het verschijnen van het rapport, kil te reageren op de conclusies van de OVV door te komen met ingestudeerde woordvoeringslijnen als: “Niet aftreden, maar optreden.”

Terugkijkend op dat optreden had zij liever anders gereageerd, zei ze dinsdagavond tijdens het Kamerdebat. “Je kunt het terecht knullig en tenenkrommend noemen”, zei Hennis. “Ik heb daar raar gereageerd. Ook ik ben maar een mens”, zo concludeerde ze.

Onhoudbaar

Het was dinsdag dan ook niet de vraag of Hennis zou aftreden, maar vooral of zij dat in de pauze of aan het eind van het debat zou doen. Hennis koos er in ieder geval wel voor om verantwoording af te leggen aan de Tweede Kamer en de vragen van de partijen over het rapport te beantwoorden.

De kritiek uit de Kamer was dan ook stevig. Meerdere partijen in de Kamer wilden weten waarom pas vrijdag tot extra controles en een “operationele pauze” is besloten, terwijl Defensie in juni al kennis had van de inhoud van het donderdag gepubliceerde rapport.

Volgens Hennis is in de zomer besloten extra inspecties in Mali uit te voeren. De operationele pauze in de andere missiegebieden is ingelast na de onrust die is ontstaan na de publicatie van het rapport. Dit gebeurde volgens haar om de families van de uitgezonden militairen gerust te stellen.

Nabestaanden

De nabestaanden van de omgekomen militairen reageerden eerder boos op de uitkomsten van het rapport en dreigen met een rechtszaak tegen Defensie. Zij namen het de minister ook kwalijk dat zij geen contact heeft gezocht met hen.

Hennis stelde eerder dat ze terughoudend is geweest in het contact, omdat de ervaring bij Defensie leert dat nabestaanden niet in alle gevallen op contact met het politieke hoofd van het ministerie zitten te wachten. “Als politicus moet je terughoudend zijn”, zei Hennis daarnaast.

Tijdens het debat werd duidelijk dat Hennis later deze week alsnog een bezoek zal brengen aan de nabestaanden van de gevallen militairen in Mali.

Bezuinigingen

Hennis ging tijdens haar termijn in de Kamer ook in op de bezuinigen op haar departement. Het voert volgens haar te ver om een relatie te leggen tussen het krimpende budget van Defensie en het ongeval in 2016. “Het is een feit dat Defensie tekorten kent, maar dat mag nooit een excuus zijn om risico’s te lopen”, stelde ze daarbij.

Ook Middendorp memoreerde de bezuinigingen op Defensie bij de officiële bekendmaking van zijn aftreden. Net als Hennis zei hij dat het incident in Mali echter geen direct gevolg is van de bezuinigingen.

Wel zei Middendorp dat het een feit blijft “dat de krijgsmacht enorm is beperkt in haar mogelijkheden.” Hij riep op om na “vijfentwintig jaar afbraak” weer te investeren in het onderdeel.

Volgend ministerschap

Met het vertrek van Hennis als minister verliest de VVD haar vijfde bewindspersoon in het kabinet Rutte II. Frans Weekers (staatssecretaris Financiën), het duo Ivo Opstelten en Fred Teeven (beiden Veiligheid en Justitie) en ook Ard van der Steur (eveneens Justitie) gingen haar voor.

Het opnieuw verliezen van een VVD-kopstuk betekent voor de liberalen een hard gelag. Hennis wordt in de partij gezien als een van de mogelijke opvolgers van partijleider Rutte en ook werd ze getipt als de volgende fractievoorzitter voor haar partij in de Tweede Kamer.

Of zij het leiderschap van de partij kan overnemen of over een paar weken opnieuw tot minister zal worden benoemd, is nog maar zeer de vraag. Zelf heeft Hennis er geen geheim van gemaakt in het volgende kabinet graag minister van Buitenlandse Zaken te worden, maar ze is na het Mali-rapport politiek beschadigd.

Nu de formatie zich in de afrondende fase bevindt, is het de vraag of de VVD haar een tweede kans gunt. Ook moet worden afgewacht of de formerende partijen een nieuw kabinet willen presenteren, waarbij direct gedoe ontstaat over een nieuw ministerschap van Hennis.

Bron: NU.nl